Chociaż książę Legnicy i Brzegu już przez szesnaście lat znosił ciężką karę: interdykt, nałożony na niego i jego księstwa z powodu rabunku, jakiego dopuścił się w leżących w jego posiadłościach dobrach kościelnych kleru wrocławskiego, kiedy jednak zasłabł wskutek przejedzenia się i opilstwa i zdał sobie sprawę, że doszedł do kresu życia, zarówno z powodu podeszłego wieku (już bowiem przekroczył sześćdziesiątkę), jak i wzmagającej się choroby, zaczął bardzo zabiegać i prosić swoich synów, by mógł być zwolniony od kar. Wysłani przeto natychmiast kanonicy wrocławscy przybywają szybko do Brzegu i na mocy przyznanego im upoważnienia udzielają rozgrzeszenia księciu Bolesławowi i uchylają interdykt. Bolesław przyjąwszy zgodnie z przepisami wszystkie sakramenty, następnego dnia po otrzymaniu rozgrzeszenia umiera w Brzegu 21 kwietnia – pisze Jan Długosz w „Rocznikach”.

Śląski synek
Długosz jest bezlitosny. Wielokrotnie wytyka Bolesławowi rozrzutność i gromi za oddanie w zastaw wierzycielom nawet swej stolicy, Legnicy, a także… dwóch swoich synów. Do takiej ostatecznie doszedł nędzy, że wszystko prawie straciwszy i pozastawiawszy, nie miał się gdzie podziać, ani z czego żyć – pisze.

Długosz ma częściowo rację, jednak spiralę długów księcia nakręciły całkiem realne ambicje. Bolesław III Rozrzutny umierał z potężnymi długami przekraczającymi 15 tysięcy grzywien i z klątwą nałożoną nań przez papieża Benedykta XII. A ambicje – i możliwości – Bolesława były w pewnym momencie bardzo wielkie. Sięgały po krakowski tron i panowanie nad wszystkimi dzielnicami Polski. Była na to zresztą, o dziwo, spora szansa. Ojciec Bolesława, Henryk, osierocił młodego księcia w wieku pięciu lat. Regencję nad księstwem wrocławsko-legnickim przejęła matka Bolesława, Elżbieta i stryj, książę jaworski, Bolko I Surowy, a po jego śmierci – biskup wrocławski.
Królem Polski był wówczas władca Czech – Wacław II, dla którego, z oczywistych względów, Śląsk był szczególnie ważny. Zresztą, było to księstwo bogate i niezwykle rozwinięte pod każdym względem. Wacławowi zależało na młodym księciu, a właściwie – na wpływie na niego i na kontroli, jaką można nad nim sprawować. Dlatego, sprytnie intrygując, Wacław Czeski odsunął biskupa wrocławskiego od opieki nad Bolesławem, ściągnął księcia na praski dwór i… wydał za swą siedmioletnią córkę, Małgorzatę.

Zwrot akcji
Był więc młody Bolesław na praskim zamku, Wacław czul się spokojniejszy, schedę po nim (i sprawy kontroli nad Śląskiem) miał przejąć jego syn, również Wacław. Sprawy szły swoim torem. Aż do momentu, w którym następca czeskiego (i polskiego) tronu został w Ołomuńcu zamordowany, a czeska dynastia Przemyślidów właśnie zaczęła wygasać. Śląski książę został z dnia na dzień najbliższym męskim członkiem rodziny i tym samym – potencjalnym a nawet całkiem prawdopodobnym następcą obu tronów. Zdawszy sobie z tego sprawę przybrał tytuł „haeres Regni Poloniae”, czyli dziedzica Królestwa Polskiego. Podobnie myślał o królestwie czeskim, niestety ani w pierwszym, ani – zwłaszcza – w drugim przypadku sprawa nie była taka prosta. Po jeden i po drugi tron trzeba było sięgnąć. I Bolesław sięgnąć usiłował. Po powrocie na Śląsk najechał Wielkopolskę, zajmując ziemię kaliską. Na południu – podbił ziemię opawską na Morawach.

Nie zapominajmy jednak, że ambitny wrocławianin nie działał w politycznej próżni. Po czeski tron ręce wyciągali potężniejsi od niego. Kalkulacja Bolesława była słuszna, a właściwie – jedyna możliwa. Nie zaryzykował wojny z wybierającym się do Pragi Janem Luksemburskim. Zrzekł się praw do czeskiej korony, ale przyjął z tego tytułu niemałe odszkodowanie. Wyglądało, jakby zbierał środki niezbędne do objęcie tronu krakowskiego i jakby na tym właśnie się skupił. Tym bardziej, że bracia Bolesława niemało płacili mu za swoje śląskie dzielnice a jeden z nich, nie mogąc płacić, przekazał na jego rzecz Legnicę.

  
Nie tylko pieniądze lgnęły do Bolesława, sprzyjała mu także polityka międzynarodowa. Słusznie ustąpił Luksemburgowi. Niedługo później udzielił mu wsparcia podczas wewnętrznych walk w Czechach a nawet został tymczasowym namiestnikiem Królestwa. Na Śląsku, wojując z książętami linii głogowskiej, wsparł Władysława Łokietka przeciw Konradowi Oleśnickiemu. Z sukcesem. Zdobył Namysłów. Jednak – Łokietek zdążył się koronować w Krakowie, Henryk przestał być dziedzicem Korony.

Sztylet i rożen
Może ten zawód sprawił, że Bolesław postanowił za wszelką cenę umocnić się na Śląsku. Przekonywał per fas et nefas swego brata, by przekazał mu Wrocław (sam miał „jedynie” Legnicę). Zastraszał jego współpracowników, groził. Brat jednak sprytnie zapisał dzielnicę potężnemu Janowi Luksemburskiemu. Dawny sprzymierzeniec króla czeskiego nie mógł się z tym pogodzić. Luksemburg jednak bez większego trudu przywołał go do porządku zmuszając do uznania się za wasala czeskiego króla. Sny o potędze politycznej tu mniej więcej się skończyły. Jako czeski lennik Bolesław towarzyszył suwerenowi w wyprawach wojennych (m.in. przeciw Królestwu Polskiemu) i prowadził światowe życie, zyskując niemałą sławę turniejową. Czeska „Kronika zbrasławska” pisze o nim Bolezlaus dictus fixuralis cultellus, czyli „przeszywający nożem”. Nie wiadomo do końca, o jakie przeszywanie chodzi. Czy o to, że dobrze radził sobie na turniejach, czy że był porywczy i niebezpieczny, czy też o zamiłowanie do jedzenia?

W „Epitafiach książąt śląskich” zanotowano, że „był bardziej rozrzutny niż szczodry”. Przyjmował mnóstwo rycerzy, był – jak niegdyś Henryk Probus – członkiem elity kulturalnej, obracał się w najlepszym towarzystwie, przyjmował gości z Europy. Przepych, uczty i turnieje oznaczały znaczne koszty. Koszty oznaczały długi, a te – zastawy i sprzedaże ziem. Wśród nabywców znajdowali się: król czeski, król polski, biskup wrocławski, pomniejsi książęta śląscy i kilku bogatszych mieszczan. Książę zastawiał także prawa do podatków i ceł. Ubożenie dziedzictwa wywołało gwałtowny sprzeciw synów, którym ostatecznie Bolesław oddał zarówno ziemię namysłowską, jak i samo księstwo legnickie, samemu, wraz z żoną, usuwając się do skromniejszego Brzegu.

W księstwie brzeskim niegdysiejszy pretendent do polskiej korony nie żył skromnie. Prowadził dwór, podróżował, uczestniczył w poznańskiej ceremonii ślubu Kazimierza Wielkiego, praskiej koronacji Karola IV. W 1344 roku sprzedał kolejne ziemie biskupowi wrocławskiemu. Po ojcu zapewne odziedziczył Bolesław zamiłowanie do jedzenia. Samemu zyskał przydomek „Rozrzutny”, jego ojciec zaś, jak pisał Długosz, był „homo magne stature” powszechnie nazywanym „dux ventrosus”, a więc „księciem brzuchatym”. Henryk V Brzuchaty, książę śląski nie dokonał jednak wyczynu, z którego zasłynął jego syn. 21 kwietnia 1352 roku książę Bolesław celebrował Wielkanoc i hucznie żegnał się z umartwieniami Wielkiego Postu. By to uczcić, zjadł 13 kurczaków i wypił morze piwa. Po czym zmarł, przyjąwszy jednak ostatni sakrament i pojednawszy się z synami (którzy sprowadzili księdza) oraz Kościołem. By zaakcentować ostatni posiłek księcia, warto przygotować symbolicznego kurczaka w piwie.

1 cały kurczak, podzielony na części
1 butelka jasnego piwa
2 łyżki masła
2 ząbki czosnku, posiekane
1 cebula, pokrojona w plastry
Sól, pieprz, ulubione zioła

Sposób przygotowania:

Rozgrzać piekarnik do 180°C.
Kurczaka natrzeć solą, pieprzem i ulubionymi przyprawami.
W dużym, żeliwnym garnku lub brytfannie rozgrzać masło na średnim ogniu. Dodać pokrojoną cebulę i smażyć, aż zmięknie.
Dodać posiekany czosnek i podsmażyć przez minutę.
Dodać kurczaka i obsmażyć z każdej strony na złoto.
Powoli wlać piwo delikatnie mieszając, aby połączyć smaki.
Włożyć garnek do piekarnika i piec kurczaka przez około 45-60 minut, od czasu do czasu polewając kurczaka sosem z piwa.

Podawać z ulubionymi dodatkami.