Urodził się 7 grudnia 1881 r. w Naczy (obecnie teren Białorusi), uczył się w Mińsku, a potem w Instytucie Politechnicznym w Warszawie, gdzie uzyskał tytuł inżyniera.
W młodości zaangażował się w działalność polityczną – w 1903 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), oraz edukacyjną – powadził koła uczniowskie, a w ramach PPS brał udział w strajku szkolnym (1905) i współorganizował wiec na politechnice, podczas którego zniszczono portret cara Mikołaja II. W grudniu 1906 r. został aresztowany i na początku 1907 r. osadzony w Cytadeli Warszawskiej za spiskowanie przeciwko caratowi.
Elementarz Falskiego
Po zwolnieniu z aresztu wyjechał do Krakowa, gdzie pracował jako prywatny nauczyciel i rozpoczął studia psychologii i pedagogiki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1909). Rok później pod tytułem „Nauka czytania i pisania dla dzieci”, ukazała się książka, która w kolejnych dziesięcioleciach była przez autora aktualizowana (zmieniająca się sytuacja polityczna, gospodarcza, społeczna) i wznawiana. Najpopularniejszy tytuł, czyli „Elementarz” zyskała dopiero w latach 20. XX w.
Ala ma kota
Nowatorstwo Falskiego polegało na zmianie tradycyjnej nauki czytania i pisania – rozpoznawanie liter i sylab oraz składanie ich w słowa zastąpił systemem opartym na nauce całych wyrazów. Zdanie, które automatycznie łączymy z publikacją, czyli „Ala ma kota”, pojawiało się tylko w wydaniach od lat 30. do 1949 r., a pierwowzorem bohaterki książeczki była Alina Margolis, późniejsza lekarka i żona Marka Edelmana.
Marian Falski. Okładka Elementarza z 1974 r.
Marian Falski po wydaniu elementarza nadal zajmował się edukacją. Napisał pracę doktorską na temat psychologii czytania (1917). W latach 1919-1939 pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie.
Przeciw cenzurze
Po wojnie, w 1945 r. organizował Wydział Statystyczny, późniejsze Biuro Badań i Statystyki Ministerstwa Oświaty, którym kierował do 1950 r. W 1954 r. objął profesurę w Polskiej Akademii Nauk. W 1964 r. podpisał skierowany do władz „List 34” przeciwko cenzurze i ograniczeniu dostępu do kultury.
Ostatnia edycja „Elementarza” (1974) na jaką miał wpływ, nie przypominała wydania z 1910 r. Po raz kolejny zmienił się tekst i pojawiły się nowoczesne ilustracje Janusza Grabiańskiego. Marian Falski zmarł 8 października 1974 r. w Warszawie.
MB./ BEB
© PowiemPolsce.pl
07.12.2024 / 00:00
