© PowiemPolsce.pl
15.04.2025 / 00:00- Obrazy Boznańskiej należą do najważniejszych dzieł polskiego malarstwa modernistycznego i kanonu historii sztuki, a jej kariera stanowi przykład jednego z najwybitniejszych polskich sukcesów artystycznych na arenie międzynarodowej - czytamy w uzasadnieniu Sejmu o ogłoszeniu w 2025 roku w 160. rocznicę jej urodzin Roku Boznańskiej.
Olga Boznańska. Autoportret. Fot. Domena publiczna, Wikipedia
Urodziła się 15 kwietnia 1865 r. w Krakowie. Zdolności artystyczne odziedziczyła po matce, która od najmłodszych lat uczyła ją rysunku.
Później lekcji udzielał jej m.in. uznany krakowski malarz Kazimierz Pochwalski, uczęszczała także na Wyższe Kursy dla Kobiet im. A. Baranieckiego.
W 1878 r. po raz pierwszy pojechała do Paryża, gdzie mieszkała rodzina jej matki. Na studia wyjechała jednak do Monachium, a ponieważ kobiety nie miały jeszcze wstępu na Akademię Sztuk Pięknych, to uczyła się w prywatnych szkołach Karla Kricheldorfa i Wilhelma Dürra (1886-1889).
Pierwsze sukcesy
W latach 90. zaczęła odnosić pierwsze sukcesy. W 1893 r. namalowała portret Paula Nauena. Obraz zdobył uznanie i prestiżowe nagrody, m.in. srebrny medal na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie (1894) oraz złoty medal w Wiedniu (1894) i do dziś opisywany jest jako przykład modernistycznego malarstwa portretowego. Rok później powstał słynny portret „Dziewczynka z chryzantemami” (1894), inspirowany twórczością Jamesa Whistlera, z charakterystycznym dla stylu Boznańskiej delikatnym różnicowaniem kolorów.
Pracownia w Paryżu
W 1896 r. jury paryskiego Société des Beaux-Arts przyjęło na wystawę jej obraz, a w tym samym roku w Monachium otworzyła własną pracownię. W 1898 r. artystka na stałe przeniosła się do Paryża, gdzie zorganizowała pierwszą indywidualną wystawę.
Prezentowała przede wszystkim portrety, zarówno zamawiane u niej, jak i tworzone z impulsu platonicznej przyjaźni wizerunki, przedstawiające bliskie dla niej osoby, w tym mężczyzn Szczególnym zainteresowaniem cieszyły sie jej portrety dziecI, jak np. wspomniana wcześniej „Dziewczynka z chryzantemami”.
Twórcze spojrzenie
„Obrazy moje wspaniale wyglądają, bo są prawdą, są uczciwe, pańskie. Nie ma w nich blagi. Są ciche i żywe i jakby je lekka zasłona od patrzących dzieliła” - pisała artystka o swojej twórczości.
Malarstwo Olgi Boznańskiej zalicza się do postimpresjonizmu. Najważniejsze miejsce zajmują w nim portrety, które przyniosły jej największy rozgłos, a przy tym intrygowały swoją delikatnością i konkretem wnikliwego spojrzenia, a tym samym - zdaniem krytyków i kuratorów wystaw - odsłaniały dusze portretowanych.
Boznańska pracowała głównie w atelier i używała stonowanej palety barw, mistrzowsko oddając atmosferę wnętrza czy cechy portretowanej osoby. Rzadziej tworzyła martwe natury, studia wnętrz, pejzaże.
Legia Honorowa i Polonia Restituta
Była uznawana przez współczesnych w Polsce: „Jakże tu teraz malować, kiedy pani Boznańska robi takie cudne obrazy?” – zastanawiał się Stanisław Wyspiański olśniony oryginalnością jej stylu.
Wielokrotnie nagradzana, m.in. francuską Legią Honorową (1912) czy orderem Polonia Restituta (1938). Wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem reprezentowała Francję na wystawie w Pittsburghu w Stanach Zjednoczonych (1912).
Obrazy jej autorstwa znalazły się m.in. we francuskich zbiorach sztuki, była członkiem Société Nationale des Beaux Arts, uczyła w Académie de la Grande Chaumière. Przez lata działała również w Towarzystwie Artystów Polskich „Sztuka”. Nie zdecydowała się jednak na objęcie wydziału dla kobiet w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Zmarła 26 października 1940 r. w Paryżu.
MB. BEB, jp.
