Jednym z głównych punktów obrad było sprawozdanie z działalności SGU RP za rok ubiegły oraz dyskusja nad bieżącą sytuacją gmin uzdrowiskowych.

Podczas spotkania uzgodnione zostało wspólne stanowisko burmistrzów, wójtów i prezydentów miast i gmin uzdrowiskowych. Stanowisko zostanie przedłożone Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Zdrowia, Ministrowi Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministrowi Sportu i Turystyki oraz parlamentarzystom.

Włodarze gmin uzdrowiskowych zwrócili uwagę na fakt, że pomimo wielu zapowiedzi i podejmowanych prób systemowej regulacji prawnej, przez lata nie udało się wprowadzić żadnych rozwiązań legislacyjnych, które ułatwiłyby funkcjonowanie gmin uzdrowiskowych, zlikwidowałyby niepotrzebne bariery prawne ograniczające rozwój gmin i uzdrowisk, czy też ułatwiły funkcjonowanie przedsiębiorcom i mieszkańcom gmin. Nie wprowadzono też żadnych rozwiązań prawnych które pozwalałyby zrekompensować społecznościom lokalnym ograniczenia w aktywności gospodarczej na obszarach uzdrowiskowych. Wręcz przeciwnie, wciąż nakłada się na gminy uzdrowiskowe nowe obowiązki i wprowadza się nowe ograniczenia, które hamują aktywność gospodarczą mieszkańców oraz gmin, na terenie których funkcjonują liczne obszary chronione.

Gminy, na obszarze których ustanowiono liczne formy ochrony przyrody i obszary chronione, nie uzyskują żadnej rekompensaty z tytułu:

• ograniczeń w rozwoju gminy, które wprowadzane są na obszarach chronionych (brak rekompensat, brak subwencji ekologicznej),
• stosowania zaniżonych stawek podatku od nieruchomości od działalności gospodarczej obiektów leczniczych (sanatoria płacą zaledwie 20% stawki od działalności gospodarczej),
• wykorzystywania wód leczniczych dla celów innych niż balneologiczne np. rozlewnie (symboliczna opłata eksploatacyjna),
• wykorzystywania wód zwykłych dla celów rozlewniczych (brak jakiejkolwiek opłaty),
• monofunkcyjnego rozwoju spowodowanego wprowadzeniem różnych obszarów ochronnych na terenie uzdrowiska,
• nakładania na gminy nowych obowiązków,
• zaniżonych płac w sektorze turystyczno-leczniczym, które uzależnione są wyłącznie od nakładów Państwa na lecznictwo uzdrowiskowe i ściśle z nim powiązane.

Stosowane od wielu lat niskie stawki osobodnia nie pozwalają na podwyższanie płac pracowników obsługi, ale też standardu obiektów i wprowadzania nowoczesnych technologii medycznych do uzdrowisk.

Przedstawiciele gmin uzdrowiskowych po raz kolejny podkreślili, że uzdrowiska są bardzo wrażliwe na kryzysy ekonomiczne, spadki koniunktury gospodarczej, niejasną i niestabilną politykę zdrowotną czy społeczną oraz pojawiające się okresy pandemiczne.

Na kondycję ekonomiczną gmin uzdrowiskowych wpływa też ogólna sytuacja związana z polityką Państwa w odniesieniu do samorządów. Gminy uzdrowiskowe w ostatnim okresie czasu coraz częściej odnotowują:

• nakładanie na gminy nowych zadań i obowiązków bez zapewnienia ich finansowania,
• wprowadzanie różnego rodzaju ulg i zwolnień podatkowych kosztem budżetów samorządowych,
• gwałtowny spadek dochodów własnych,
• wyższe wydatki związane z podwyżką cen energii i paliw,
• wyższe wydatki związane z inflacją,
• niewystarczającą subwencję ogólną,
• drastycznie niską subwencję oświatową i zupełnie niewydolny system finansowania oświaty,
• nieracjonalny wzrost wydatków (dotacji) na szkoły niepubliczne, w tym małe szkoły przekazane do prowadzenia osobom prywatnym i stowarzyszeniom,
• brak mechanizmu rekompensującego ubytek dochodów podatkowych gminy w momencie wprowadzania zmiany rozwiązań prawnych powodujących obniżenie podatków (PIT, zwolnienia podatkowe),
• nikły udział w dochodach CIT,
• uzależnianie polityki gmin od Rządu poprzez system centralnego przyznawania środków na inwestycje i doraźne oraz w małej skali stosowane wsparcie na wydatki bieżące.

Sytuacja ta budzi uzasadniony niepokój środowiska samorządowego gmin uzdrowiskowych, bowiem w krótkim czasie doprowadzić to może do zapaści finansów gminnych. W systemie organizacji finansów gmin uzdrowiskowych, konieczne są natychmiastowe działania zarówno doraźne jak i systemowe, które zmienią sytuację tej kategorii gmin.

Nie może być tak, że w wielu gminach uzdrowiskowych skumulowały się wszystkie formy ochrony przyrody, które wraz z systemem ochrony obszarów uzdrowiskowych i ochrony wód leczniczych stają się uciążliwością, zamiast być atutem takich gmin. Nie może tak być, że ludność pracująca w uzdrowiskach musi wykonywać pracę za najniższe wynagrodzenie, bo Państwo zabezpiecza ulgi podatkowe dla finansowanych przez siebie zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, a równocześnie to samo Państwo wprowadza reżim publiczno-prawny w uzdrowisku i ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez ludność miejscową, nie przewidując równocześnie żadnych rekompensat z tytułu utraty dochodów. System finansów gmin uzdrowiskowych musi uwzględniać specyfikę tej kategorii gmin, a ograniczenia w rozwoju muszą być rekompensowane.

Włodarze gmin uzdrowiskowych wyrażają ogromne zaniepokojenie brakiem jakiegokolwiek postępu w pracach nad zmianami prawa uzdrowiskowego, którego kształt i przyjęte rozwiązania powodują ogromny problem w funkcjonowaniu gmin uzdrowiskowych i ich mieszkańców.

Nieprecyzyjne przepisy, kolizja norm prawnych, niedookreślony reżim publiczno-prawny, opresyjne przepisy powodują, że gminy mają problemy niemalże z każdą inwestycją i muszą przechodzić przez niepotrzebną gehennę uciążliwych postępowań administracyjnych.

Uczestnicy spotkania wnoszą o jak najszybsze podjęcie prac nad zmianą Ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach uzdrowiskowych oraz o gminach uzdrowiskowych, jak też nad zmianą przepisów: prawo geologiczne i górnicze, prawo wodne, Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie odnoszącym się do uzdrowisk.

Źródło: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP