Władysław Józef Mickiewicz urodził się 23 czerwca 1838 r. w Paryżu. Był drugim z sześciorga dzieci poety Adama Mickiewicza i Cecylii z domu Szymanowskiej. Zgodnie z zamysłem ojca, miał zostać rzemieślnikiem, jednak dzięki matce ukończył kolegium. Jego późniejsza działalność jest wynikiem pasji, niepopartej kierunkowym wykształceniem.

  

Pielgrzymka śladami ojca
Od śmierci obojga rodziców upłynęło sześć lat, gdy 23-letni Władysław postanowił udać się w podróż do Rosji, śladami ojca. Z pomocą Ludwiki Śniadeckiej i jej męża Michała Czaykowskiego, z którymi spotkał się w Istambule  przedostał się do Odessy. Złapała go niezwykle czujna w tamtych czasach policja carska, Ochrana.  Mógł jednak dalej, pod jej czujnym okiem zwiedzać ten kraj, mimo że był synem „buntowszczika”. Wszak ojciec kilkadziesiąt lat przedtem został wydalony z Uniwersytetu Wileńskiego razem z kilkunastoma innymi Filaretami i Filomatami i zesłany w głąb Rosji. Nadzór carskiej policji stanowił dla niego swoistą ochronę w podróży.

  

Po Odessie pojechał do Kijówa i Żytomierza. Następnym etapem peregrynacji była Nowogrodczyzna: Zaosie, miejsce urodzin wieszcza i  Tuhanowicze, gdzie poznał pierwszą miłość Marylę Wereszczakównę.

W Petersburgu odwiedza wujka, którego żona była siostrą jego matki i zakochuje się z wzajemnością w kuzynce Marii Malewskiej. Jej ojciec z wielkim trudem godzi się na małżeństwo tych dwojga blisko spokrewnionych młodych ludzi. Ślub ma miejsce w 1862 r. Doczekają się dwóch córek.

   

W 1863 r. brał udział w wyprawie na Żmudź. Była to nieudana próba przeprowadzenia desantu oraz dostarczenia broni i amunicji na Litwę w czasie trwania Powstania Styczniowego. W tym samym roku pełnił funkcję przedstawiciela Rządu Narodowego w Szwecji.

 

W 1864 r. został fundatorem wydawnictwa Księgarnia Luksemburska.  Wydawał w nim w języku francuskim polskie książki, zwłaszcza te, które były zakazane pod zaborami. W serii „Biblioteka Ludowa Polska” wydał 68 dzieł patriotycznych.

Czując się w obowiązku nieść pamięć o sławnym ojcu, napisał i wydał w czterech tomach „Żywot Adama Mickiewicza”, a także jego dzieła literackie w 11 tomach oraz kilka tomów korespondencji. W ciągu pierwszych pięciu lat działalności Księgarnia miała już około 4500 tytułów.

 

Pozostawił niezwykłe świadectwo epoki
Nieznane jego współczesnym „Pamiętniki” to znakomity opis życia autora. Jako że było mu dane, głównie dzięki znanemu ojcu, poznać znakomitych przedstawicieli owej epoki, pojawia się tutaj wiele nazwisk pisarzy, polityków czy naukowców. Pokazani są oni nie tylko jako bohaterowie, ale i ludzie niepozbawieni wad, słabości czy śmiesznostek. Galeria nazwisk jest imponująca, to m. in. książę Adam Jerzy Czartoryski (jego ojciec chrzestny), Maria Curie-Skłodowska, Aleksander Dumas i Wiktor Hugo.

 

 

Podczas I wojny światowej przebywał w Szwajcarii, gdzie był zaangażowany, m.in. z Henrykiem Sienkiewiczem i Ignacym Mościckim w prace Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.

Arnand Levy, przyjaciel i uczeń Adama Mickiewicza wydawał pismo „Le Patriot”, w którym Władysław drukował swoje artykuły. Levy, któremu udało się przewieźć zwłoki Adama Mickiewicza z Turcji do Francji, zaangażował się w proces przewiezienia zwłok wieszcza na Wawel, co miało miejsce w 1890 r.

 

Doczekał wolnej Polski
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Władysław Mickiewicz pisał do polskich czasopism, m.in. „Dziennika Poznańskiego”. Otrzymał dożywotnią pensję od Rządu Rzeczypospolitej. Uniwersytet Wileński nadał mu tytuł honorowego profesora, Uniwersytet Jagielloński –  doktorat honoris causa. Prezydent kraju nadał mu Krzyż Komandorski Polonia Restituta. Otrzymał też literacką nagrodę Warszawy. W październiku 1924 r. w Paryżu wręczono mu dyplom honorowy korpusu weteranów polskich i potrójny Krzyż Walecznych.

Zmarł 9 czerwca 1925 r., w wieku 88 lat i spoczął na cmentarzu Montmorency w Paryżu.
R.G.