Z sercem  przepełnionym radością spoglądaliśmy na kłęby dymu unoszące się z dopalającego się miejsca kaźni naszych braci, zhańbionych i zamęczonych sióstr, zon i matek naszych, miejsca morderstw tysięcy niewinnie zamęczonych dzieci naszych.

Samuel Rajzman, uczestnik buntu w Obozie Śmierci Treblinka

Treblinka to miejsce zagubione wśród lasów północno - wschodniego Mazowsza, gdzie w ukryciu niemieccy oprawcy w ciągu 12 miesięcy od od lipca 1942 do sierpnia 1943 roku zamordowali blisko milion Żydów z Polski, ale też z innych krajów Europy. Tę wyrafinowaną  machnę ludobójstwa zastopował bunt więźniów, którzy w żydowskich komandach roboczych śladem powstańców z getta Warszawskiego przygotowali zbrojny opór.

Uroczystości 80. rocznicy buntu w Nazistowskim Niemieckim Obozie Zagłady w Treblince  odbyły się z udziałem wysokich  przedstawicieli sejmu i senatu oraz polskich władz centralnych i samorządowych, a także gości z zagranicy to zarówno oficjalne przemówienia i składanie wieńców pod tzw. pomnikiem centralnym ku czci ofiar, jak również wspólna modlitwa  Żydów i Chrześcijan.

Modlitwie żydowskich i chrześcijańskich duchownych wraz ze zgromadzonymi uczestnikami uroczystości przewodniczyli Michael Schudrich – Naczelny Rabin Polski, ks. dr Grzegorz Giemza – Proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Węgrowie oraz ks. Krzysztof Nagórny – z parafii katolickiej w Prostyni.

Podczas uroczystości Chór Kameleon Dzielnicy Mokotów pod batutą Katarzyny M. Bonieckiej zaśpiewał utwór Lid fun tojt-lager Treblinka (Pieśń obozu śmierci Treblinka). Pieśń wyraża sprzeciw i bezsilność wobec nieustannego marszu setek tysięcy osób ku śmierci i krematorium Treblinki. Została ona prawdopodobnie  skomponowana przez byłego więźnia obozu zagłady Treblinka II, austriackiego Żyda Konrada Manna.

Listę gości i uczestników uroczystości podajemy w załączniku do artykułu w oddzielnym pliku przygotowanym na podstawie informacji umieszczonych na stronach Muzeum w Treblince , ŻIH i IPN.

W Treblince przesłanie "nigdy więcej" było powtarzane na wiele sposobów. Pamięć o tym niemieckim piekle na polskiej ziemi powinna być przypominana i szeroko głoszona. Nie możemy jej wymazać z pamięci Europy i Świata to synergia mówców powtarzana w rozmowach uczestników wydarzenia.

Przed centralnymi uroczystościami otwarcia plenerowej wystawy rzeźb „Obraz Teblinki w Oczach Samuela Willenberga” dokonała Ada Willenberg, wdowa po bohaterze buntu więźniów 1943 roku Samuelu Willenbergu. Wystwa była osadzona na symbolicznych betonowych podkładach torów kolejowych na terenie Obozu Zagłady. Ekspozycja powstała dzięki uprzejmości warszawskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Rzeźby będą składały się na wystawę stałą w planowanym nowym budynku Muzeum Treblinka.

Na tytułowej fotografii poniżej pod pomnikiem w Treblince Ada Willenberg, wdowa po bohaterze Treblinki Samuelu Willenbergu.

Zdzisław Bielecki

Zdjęcia autora.