Wybierz kontynent

Adam Jerzy Czartoryski - Wielka Emigracja

Książę, pisarz, mecenas sztuki, przywódca obozu politycznego Wielkiej Emigracji po upadku powstania listopadowego, współzałożyciel istniejącej do dziś Biblioteki Polskiej w Paryżu.

Urodził się w książęcej rodzinie 14 stycznia 1770 r. w Warszawie. Jego ojcem był Adam Kazimierz Czartoryski, a matką Izabela z Flemmingów, która później utworzyła pierwsze polskie muzeum w rodowym majątku w Puławach. Adam Jerzy otrzymał staranne wykształcenie i w młodości odbył podróż po Europie, podczas której poznał m.in. Johanna Wolfganga Goethego i Johanna Gottfrieda Herdera.

Kustosz Konstytucji 3 maja
Po powrocie do kraju w 1791 r. zaangażował się w działalność Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, której celem było dbanie o nienaruszalność postanowień Konstytucji 3 maja.

Po upadku powstania kościuszkowskiego w 1794 r. rodzice wysłali go do Sankt Petersburga, gdzie zaprzyjaźnił się i został adiutantem wielkiego księcia Aleksandra I, późniejszego cara Rosji. W 1803 r. został kuratorem wileńskiego okręgu naukowego i przyczynił się do rozwoju Uniwersytetu Wileńskiego, a w latach 1804–1806 pełnił obowiązki ministra spraw zagranicznych Rosji. Politycznie był zwolennikiem rozwoju Polski pod berłem rosyjskim. W czasie kongresu wiedeńskiego (1814-1815) doradzał Aleksandrowi I oraz brał udział w tworzeniu konstytucyjnego Królestwa Polskiego. Po 1815 r. został jednak odsunięty od funkcji politycznych, a po śmierci cara w 1825 r. przeszedł do opozycji.

 

Na czele Rządu Tymczasowego
Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 r. został prezesem Rządu Tymczasowego, a następnie Rządu Narodowego (do 17 sierpnia 1831 r.). Jako senator podpisał także akt detronizacji Mikołaja I Romanowa, który skazał go na karę śmierci za udział w powstaniu.
Adam Jerzy Czartoryski z synami ok 1860 r.
Fot. Polona
 
Po klęsce powstańców wyemigrował. Początkowo wyjechał do Londynu, ale w 1833 r. na stałe zamieszkał w Paryżu. Dziesięć lat później kupił posiadłość Hôtel Lambert.

 

Hôtel Lambert
Hôtel Lambert stał się dla Polaków głównym ośrodkiem obozu politycznego Wielkiej Emigracji. W stolicy Francji Adam Jerzy Czartoryski m.in. współtworzył Towarzystwo Literackie (1832, późniejsze Towarzystwo Historyczno-Literackie) i Bibliotekę Polską (1838), działał jako mecenas literatury i sztuki. Do końca życia aktywnie zabiegał o poparcie dla sprawy polskiej na arenie międzynarodowej. Popierał utworzenie polskich oddziałów w Turcji w czasie wojny krymskiej (1853-1856), jednak po 1856 r. wycofał się z czynnego życia politycznego.

Zmarł 15 lipca 1861 r. w Montfermeil i został pochowany na cmentarzu w Montmorency, skąd w 1865 r. sprowadzono trumnę z jego ciałem do majątku Czartoryskich w Sieniawie.

mb. zb

© PowiemPolsce.pl Redaktor

Powiązane wydarzenia

1770-01-14

W Warszawie urodził się Adam Jerzy Czartoryski. W 1791 r. zaangażował się w działalność Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, której celem było dbanie o nienaruszalność postanowień Konstytucji 3 maja. Po klęsce powstania listopadowego wyemigrował i służył sprawie polskiej, stając się czołową postacią tzw. Wielkiej Emigracji.

Warszawa (mazowieckie, Polska)

255. rocznica

1832-04-29

W Paryżu powstało Towarzystwo Literackie (późniejsze Towarzystwo Historyczno-Literackie), założone m.in. przez Adama Jerzego Czartoryskiego i Józefa Bema, którego celem była działalność polityczna i kulturalna na emigracji; w 1838 r. Towarzystwo powołało istniejącą do dziś Bibliotekę Polską w Paryżu.

Paryż (Region Île-de-France, Francja)

193. rocznica

1861-07-15

w Montfermeil pod Paryżem zmarł Adam Jerzy Czartoryski

Montfermeil, Paryż (Polska)

164. rocznica

Warszawa (mazowieckie, Polska)

Miejsca Polaków na świecie

Miejsca Polaków na świecie

Zapisz się do newslettera

Jesteś tutaj