Książę, pisarz, mecenas sztuki, przywódca obozu politycznego Wielkiej Emigracji po upadku powstania listopadowego, współzałożyciel istniejącej do dziś Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Urodził się w książęcej rodzinie 14 stycznia 1770 r. w Warszawie. Jego ojcem był Adam Kazimierz Czartoryski, a matką Izabela z Flemmingów, która później utworzyła pierwsze polskie muzeum w rodowym majątku w Puławach. Adam Jerzy otrzymał staranne wykształcenie i w młodości odbył podróż po Europie, podczas której poznał m.in. Johanna Wolfganga Goethego i Johanna Gottfrieda Herdera.
Po upadku powstania kościuszkowskiego w 1794 r. rodzice wysłali go do Sankt Petersburga, gdzie zaprzyjaźnił się i został adiutantem wielkiego księcia Aleksandra I, późniejszego cara Rosji. W 1803 r. został kuratorem wileńskiego okręgu naukowego i przyczynił się do rozwoju Uniwersytetu Wileńskiego, a w latach 1804–1806 pełnił obowiązki ministra spraw zagranicznych Rosji. Politycznie był zwolennikiem rozwoju Polski pod berłem rosyjskim. W czasie kongresu wiedeńskiego (1814-1815) doradzał Aleksandrowi I oraz brał udział w tworzeniu konstytucyjnego Królestwa Polskiego. Po 1815 r. został jednak odsunięty od funkcji politycznych, a po śmierci cara w 1825 r. przeszedł do opozycji.
Zmarł 15 lipca 1861 r. w Montfermeil i został pochowany na cmentarzu w Montmorency, skąd w 1865 r. sprowadzono trumnę z jego ciałem do majątku Czartoryskich w Sieniawie.
mb. zb