Po zamachu stanu 18 brumaire'a w 1799 roku, Napoleon Bonaparte przejął władzę jako Pierwszy Konsul Francji. Choć szermował retoryką pokojowa, nic nie wskazywało na to, by istotnie pragnął pokoju. Zresztą po triumfalnej kampanii egipskiej i przy braku skrupułów w polityce wewnętrznej, raczej nie musiał się z nikim liczyć. Może jedynie z generałem Jeanem Victorem Moreau, potężnym rywalem, który również budował własne stronnictwo polityczne. Napoleon dążył do utrzymanie dominacji Francji w Europie, co tuż po przejęciu władzy, wymagało pokonania sił austriackich w północnych Włoszech. Armia austriacka pod dowództwem generała von Melasa była dobrze wyposażona, wygodnie usytuowana i liczna. Pierwszy Konsul zdecydował się zaryzykować.

Przede wszystkim – sforsował Alpy. To, co niebawem miało stać się Wielką Armią, przekroczyło kilka alpejskich przełęczy ciągnąc lub niosąc ze sobą armaty. Napoleon nie miał słoni do transportu ciężkiego sprzętu. Saperzy budowali dla armat specjalne sanie. Znakomita część sił francuskich wspięła się jednak na 3000 metrów, by następnie pojawić się w Lombardii. Przekraczanie Alp było mordercze i powodowało straty w ludziach, jednak zapewniło Pierwszemu Konsulowi możliwość uderzenia na tyły armii austriackiej na Nizinie Lombardzkiej. Co więcej, Napoleon nie ruszył od razu na pomoc oblężonej i czekającej nań Genui. Generał Massena poddał miasto już po tym, jak Francuzi przekroczyli Alpy. Bronił się długo dając Napoleonowi czas na zrewoltowanie Mediolanu (francuska armia dotarła tam 2 czerwca) i przygotowanie ofensywy. Przygotowania te zresztą były dość przypadkowe – Napoleon w poszukiwaniu przeciwnika, rozciągał i dzielił swoją armię. Generał Louis Desaix został wysłany na odsiecz Genui, która zdążyła już skapitulować, uwalniając siły austriackie. Michael von Melas ruszył w kierunku Francuzów.

 
Bitwa Desaixa
Rankiem 14 czerwca 1800 roku, kiedy wojska austriackie zaatakowały francuskie pozycje w okolicach wsi Marengo. Wedle różnych szacunków, 23 tysiące Francuzów musiało bronić się przed 30-45 tysiącami Austriaków, którzy dość szybko zdobyli przewagę, zmuszając ostatecznie Francuzów do odwrotu. Napoleon posłał po Desaixa, którego zawrócił z drugi do Genui. Zaklinał go, by wrócił. Pierwszy Konsul nie utrzymałby się samodzielnie. Sytuacja wydawała się beznadziejna, Francuzów dziesiątkowano, Napoleonowi pozostawały słowa zachęty do wytrwania, którymi spajał cofającą się armię i nadzieja, że Desaix zdąży.
Zdążył. Pierwsza bitwa została przegrana. Ale mamy jeszcze czas, ażeby wygrać drugą miał oznajmić po przybyciu pod Marengo. Jego kontratak zaskoczył Austriaków. Sytuacja na polu bitwy uległa zmianie. Austriacy, zdezorientowani i zmęczeni, zaczęli się wycofywać, po 17.00 zaczęli uciekać. Podczas ataku, zginął idący na czele swej półbrygady generał Desaix. Bitwa była wygrana, nazajutrz von Melas poprosił o rozejm.

Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Napoleona. Austriacy ponieśli ciężkie straty, a ich armia została zmuszona do ostatecznego wycofania się z Włoch. Napoleon triumfował, umacniając swoją pozycję jako mistrz taktyki wojskowej. Potrzebował tego, pół roku później jego główny rywal, generał Moreau triumfował pod Hohenlinden. Choć traktat w Lunéville w 1801 roku, który zakończył wojnę drugiej koalicji przeciwko Francji, był dziełem obu generałów, to jednak mit Marengo okazał się silniejszy. Napoleon zyskał ogromny prestiż, co pozwoliło mu na dalsze konsolidowanie władzy, prowadząc w końcu do jego koronacji na cesarza w 1804 roku.

 
Marengo zmieniło dzieje Europy w konsekwencji prowadząc Napoleona aż pod Moskwę. Tuż po triumfie Pierwszy Konsul nakazał generałowi Dąbrowskiemu utworzenie dwóch nowych legionów. Wojna miała być kontynuowana, a polskie nadzieje na niepodległość zostały wzmocniony. Niebawem wprawdzie miało nadejść rozczarowanie i bezsensowne walki na San Domingo, jednak bez Marengo nie doszłoby do utworzenia Księstwa Warszawskiego.

Kuchnia polityczna
Rywalizacja między Bonapartem a Moreau trwała nadal, na koronę cesarską Pierwszy Konsul musiał czekać jeszcze cztery lata. Z mitem Marengo jednak rywalizował mit Hohenlinden. Jedna z kuchennych legend mówi, że rywalizacja ta przebiegała także przez środek stołu. Zwolennicy generała Moreau publicznie zamawiali danie związane z Hohenlinden a bonapartyści – kurczaka Marengo. Kuchnia kocha legendy – podobno po bitwie kucharz Pierwszego Konsula nie miał czym nakarmić zwycięskiego wodza. Bitwa była zaskoczeniem, nie podciągnięto taborów, kucharz nazwiskiem Dunand zdany był na własną przedsiębiorczość. W pobliskim gospodarstwie zarekwirował więc kurę i podał ją z tym, co znalazł. Podobno były to jaja, raki, pomidory, cebule, oliwki, czosnek i przyprawy, po czym przyrządził kurczaka na patelni na otwartym ogniu. Obecność grzybów w tym daniu pozostaje kwestią sporną – zdaniem niektórych dodano je do późniejszej wersji, by zastąpić raki.

Kurczak Marengo

Składniki:

1 cały kurczak (około 1,5 kg), pokrojony na części
Sól i pieprz do smaku
2-3 łyżki oliwy z oliwek
2 średnie cebule, drobno posiekane
3-4 ząbki czosnku, drobno posiekane
200 ml białego wina
400 g pomidorów w puszce (lub 4 świeże pomidory, obrane i posiekane)
200 g grzybów, pokrojonych w plastry (mogą być pieczarki)
100 g czarnych oliwek, bez pestek
1 liść laurowy
Natka pietruszki do dekoracji

Sposób przygotowania:

- Kurczaka umyj i osusz. Pokrój na części i oprósz solą oraz pieprzem.
- W dużym garnku lub głębokiej patelni rozgrzej oliwę z oliwek na średnim ogniu.
- Smaż kawałki kurczaka na złoty kolor z obu stron. Następnie przełóż kurczaka na talerz i odstaw.

- W tym samym garnku, w którym smażyłeś kurczaka, dodaj posiekane cebule i czosnek. Smaż, aż cebula stanie się miękka i przezroczysta.
- Do garnka wlej białe wino, zdeglasuj (zbierz przypieczone kawałki z dna garnka).
- Dodaj pomidory (wraz z sokiem) i gotuj na wolnym ogniu przez kilka minut.
- Włóż kawałki kurczaka z powrotem do garnka.
- Dodaj pieczarki, oliwki i liść laurowy.
- Przykryj garnek i duś na wolnym ogniu przez około 30-40 minut, aż kurczak będzie się rozpadał

Kurczaka można podawać z chlebem, ryżem, kaszą lub kaszką kuskus. Ważne, żeby nie stracić sosu.