W obecnych uwarunkowaniach, 35 lat po transformacji polityczno – ustrojowej oraz 20 lat po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej polityka polonijna powinna w większym stopniu opierać się na partnerstwie państwa ze środowiskami polonijnymi. Głównym jej celem musi stać się stworzenie, względnie utrwalenie i wzmocnienie, globalnej sieci oddziaływania Polaków mieszkających za granicą oraz osób polskiego pochodzenia.

Polska społeczność na świecie musi być nie tylko podmiotem polityki polonijnej państwa, ale również elementem polskiej dyplomacji publicznej czy ekonomicznej.

Kluczem do osiągnięcia tego celu jest stworzenie polskich społeczności, które są dobrze zintegrowane nie tylko z krajem pochodzenia, ale również z krajem aktualnego zamieszkania, w tym aktywnie angażują się w sprawy swoich lokalnych wspólnot.

Polska polityka polonijna będzie wspierać Polaków mieszkających za granicą oraz osoby polskiego pochodzenia w podejmowaniu aktywności społecznych i obywatelskich, których celem jest dwukierunkowa integracja w lokalnych społecznościach, czyli z jednej strony włączenie do społeczeństwa kraju aktualnego zamieszkania oraz z drugiej utrzymanie powiązań z Polską. Polityka polonijna powinna więc kłaść coraz większy nacisk na kwestie edukacji obywatelskiej oraz wzmacnianie postaw prospołecznych. Równolegle należy wzmacniać postawy patriotyczne i poczucie dumy z osiągnięć Polski i dokonań Polaków zarówno w przeszłości, jak i współcześnie.

W realizacji tego celu - czytamy dalej - istotną rolę odgrywają media polskie poza granicami kraju oraz organizacje polonijne, w tym te o charakterze zrzeszeń i federacji. A następnie poznajemy tezę, że niezależnie od powyższego zadania polityka polonijna musi reagować na potrzeby państwa.

Przywołana jest tu dynamika demograficzna polskiego społeczeństwa i stale rozwijająca się gospodarka sprawiają, iż rynek pracy skonfrontowany jest z dużymi niedoborami.

Strategia zauważa, że Polonia i Polacy za granicą powinni stać się grupą priorytetową, pozwalającą odpowiedzieć na te wyzwania. Polska społeczność na świecie stanowi atrakcyjny zasób ludzki, który dzięki swojemu unikalnemu zawodowo-kulturowemu doświadczeniu jest w stanie przyczynić się do dalszej modernizacji polskiej gospodarki, przynieść innowacyjne impulsy oraz zaoferować kompetencje, których na polskim rynku pracy brakuje.

Podkreślono,, że dotyczy to zwłaszcza tych sektorów, w których braki te są najbardziej odczuwalne (personel medyczny, inżynierowie, informatycy oraz inni pracownicy wykwalifikowani), a także sektora nauki, w którym szczególnie istotny jest dostęp do najnowszej wiedzy i metod badawczych.

Dalej czytamy:

Strategia współpracy z Polonią musi uwzględniać także zmiany zachodzące wewnątrz

polskiej społeczności za granicą, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby w drugim i kolejnych

pokoleniach. Jest to grupa coraz rzadziej posługująca się językiem polskim jako językiem

ojczystym, co nie zmienia jednak ich przywiązania do kraju przodków. W tym kontekście

kluczowym zadaniem polityki polonijnej powinno stać się zaoferowanie, na możliwie

szeroką skalę, dostępu do nauki języka polskiego jako języka obcego (w tym przy

wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi cyfrowych), zaś w odniesieniu do młodego

pokolenia inicjowanie działań wspierających i zachęcających do podejmowania studiów

w Polsce zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Należy zwiększyć zasięg

istniejących programów stypendialnych oraz działań informacyjnych adresowanych do

grupy młodej Polonii i Polaków za granicą zainteresowanych podejmowaniem

kształcenia w polskich uczelniach. Konieczne jest także zbudowanie większego

zrozumienia dla potrzeb tej grupy, zarówno ze strony instytucji państwowych, jak

i polskich uczelni wyższych. Dotyczy to w szczególności pokolenia, które urodziło się

lub dorastało za granicą w wyniku poakcesyjnych wyjazdów Polaków do państw

członkowskich Unii Europejskiej.

Trzeba podkreślić, że autorzy zaznaczyli również w dokumencie, że w powyższym kontekście dużego znaczenia nabiera też liberalne podejście do definicji Polonii, która powinna uwzględniać także osoby, które nie mówią już w języku polskim i nie aspirują do pozyskania polskiego paszportu, ale z uwagi na kraj pochodzenia przodków interesują się Polską i chcą albo pozyskać wiedzę albo zaangażować się na rzecz Polski.

Dotyczy to również potomków obywateli Rzeczypospolitej narodowości innej niż polska. Rozumiana w ten sposób polska diaspora może liczyć nawet ponad 20 mln osób na świecie.

W 2027 roku planowane jest dokonanie śródokresowej analizy ogólnych uwarunkowań oraz oceny realizacji niniejszej strategii. Przegląd implementacyjny powinien sformułować wnioski odnośnie efektywności polityki polonijnej rządu oraz jej dalszych celów. 

Całość tego dokumentu, którego znaczenia dla Polski jak i dla Polonii oraz Polaków zamieszkałych za granicą nie można przecenić,  prezentujemy w załączniku, w formie przyjętej przez rząd RP.

Zdzisław Bielecki