Kongres Przyszłości Narodowej w Łodzi zainaugurował zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Karol Polejowski, który w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie wspólnego budowania pamięci i dialogu międzypokoleniowego:

„Historia mówi przez pokolenia. Wy, my i nasi przodkowie jesteśmy tą samą wspólnotą, do której się odwołujemy. Jesteśmy wspólnotą w historii tradycji, języka i wiary. Opieramy swoją świadomość na przeszłości, bo tam są nasi bohaterowie. Także dziś, tutaj - na tym Kongresie, są bohaterowie naszej wolności. Warto się z nimi spotkać”.

To wyjątkowe wydarzenie skierowane jest do odbiorców w każdym wieku - od najmłodszych po seniorów. Jego celem jest przybliżenie najnowszej historii Polski w atrakcyjnej i różnorodnej formie: poprzez panele dyskusyjne, gry edukacyjne, wystawy multimedialne, rekonstrukcje historyczne, warsztaty, przedstawienia, programy dedykowane nauczycielom oraz spotkania z ciekawymi gośćmi.
 
Inicjatywa organizacji Kongresu stanowi odpowiedź na wyniki badań społecznych zleconych przez IPN, które wskazały na potrzebę szerszego i bardziej przystępnego przedstawiania dziejów Polski. Wydarzenie jest więc nie tylko przestrzenią spotkania miłośników historii, lecz także okazją do refleksji nad tym, jak powinna wyglądać nowoczesna i angażująca edukacja historyczna w XXI wieku.
 
Podczas dwóch dni Kongresu uczestnicy mogli wziąć udział w cyklu debat poświęconych najważniejszym wydarzeniom i zjawiskom współczesnej historii Polski - od bohaterstwa i solidarności po edukację i kulturę niezależną.
 
W pierwszym panelu - Jak walczy się o wolność? Od podziemia Solidarności do misji specjalnych USA - o odwadze, lojalności i służbie rozmawiali Karol Piskorski, dyrektor Oddziału IPN w Łodzi, oraz Tomasz Dzieran „Drago”, weteran amerykańskich sił specjalnych Navy SEALs i działacz opozycji antykomunistycznej, odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Wolności i Solidarności. 
 
Drugi panel, zatytułowany Pod szczególnym nadzorem, poświęcony był tragicznym losom dzieci uwięzionych w niemieckim obozie przy ul. Przemysłowej w Łodzi. O losach najmłodszych ofiar totalitaryzmu rozmawiali Andrzej Grzegorczyk i dr Agnieszka Fronczak-Kwart z Muzeum Dzieci Polski Ofiar Totalitaryzmów, a także Artur Ossowski i prokurator Arkadiusz Gałaj z łódzkiego Oddziału IPN.
 
Drugi dzień Kongresu otworzyło spotkanie z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Karola Nawrockiego, poświęcone nowoczesnej edukacji historycznej. W trakcie wydarzenia wręczone zostały również nominacje do Rady Młodzieżowej przy Prezydencie RP.

„Mamy w Polsce wspaniałą młodzież. Przekonuję się o tym, nie tylko współpracując z wami, znając was, ale też czytając kolejne analizy, sondaże i opinie, które jasno wskazują, że polska młodzież jest dobrze wykształcona, świetnie zaadaptowana do XXI wieku. Jest gotowa do tego, aby robić karierę i w Polsce, i w Europie, i na całym świecie. Proszę was, byście mieli wiarę w naszą ukochaną Rzeczpospolitą, w naszą Polskę i w to, że Polska zawsze musi być silna, wielka i ambitna. Proszę, żebyście nigdy tego nie stracili z oczu, a też mi przypominali - jako prezydentowi Polski - że tacy powinniśmy być przez najbliższe 5 lat. Tak pozytywnie zuchwali, ambitni, dążący do naszych celów, a jak trzeba - zmieniający rzeczywistość, która nas otacza. My to potrafimy, zrobimy to” - mówił do zebranych Prezydent RP Karol Nawrocki.

Na zakończenie odbyła się debata młodzieży z prezydentem.

Kolejna dyskusja Solidarność młodych - strajki, uliczny opór i rola młodzieży, moderowany przez Piotra Dmitrowicza, dyrektora Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, z udziałem dr. Sebastiana Pilarskiego - dyrektora Biura Badań Historycznych IPN oraz dr. hab. Kamila Dworaczka - dyrektora Oddziału IPN we Wrocławiu, ukazała ogromną rolę młodego pokolenia w walce o wolność. Dyskutanci przypomnieli m.in. strajk łódzkich włókniarek z 1971 r., studenckie protesty z 1981 r. i fenomen Pomarańczowej Alternatywy - dowodząc, że młodzież była i pozostaje ważnym głosem sprzeciwu wobec niesprawiedliwości i symbolem odwagi w czasach opresji.

Gale i uroczystości

Gale towarzyszące Kongresowi Przyszłości Narodowej stanowiły ważną część programu - są przypomnieniem, że historia to nie tylko daty i wydarzenia, lecz przede wszystkim ludzie, którzy ją tworzą i pomagają zachować jej pamięć.
 
15 października 2025 r. w Ogrodach Geyera w Łodzi odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych Krzyża Wolności i Solidarności oraz Zjazd Dam i Kawalerów Krzyża Wolności i Solidarności. W wydarzeniu uczestniczył zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski, który w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej uhonorował działaczy opozycji antykomunistycznej z regionu centralnej Polski.
 
Dzień później odbyły się dwie kolejne gale, będące kontynuacją wydarzeń towarzyszących Kongresowi.

Pierwszą z nich była Gala finałowa V edycji Nagrody im. Grażyny Langowskiej - wyróżnienia przyznawanego przez Instytut Pamięci Narodowej nauczycielom i wychowawcom, którzy w swojej codziennej pracy krzewią postawy patriotyczne wśród młodzieży w kraju i za granicą.
 
Zwieńczeniem Kongresu była Gala wręczenia nagród „Świadek Historii” - honorowe wyróżnienie przyznawane osobom, instytucjom i organizacjom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii Narodu Polskiego oraz wspierającym IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej. Podczas uroczystości zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma wręczył również Medal Reipublicae Memoriae Meritum, którym Instytut honoruje osoby i instytucje działające na rzecz zachowania pamięci o wydarzeniach i bohaterach z lat 1917-1990.
 
Wystawy Instytutu Pamięci Narodowej
 
Podczas Kongresu Przyszłości Narodowej uczestnicy mogli zobaczyć szereg ekspozycji przygotowanych przez Instytut Pamięci Narodowej - od tradycyjnych plansz po nowoczesne wystawy multimedialne i 3D. 
 
Zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma otworzył wystawę „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”, prezentującą losy Polaków walczących o wolność na frontach II wojny światowej. Multimedialna instalacja z panoramicznym ekranem i koloryzowanymi archiwalnymi fotografiami przenosiła widzów w świat bohaterów spod Narwiku, Tobruku czy Monte Cassino.
 
Wśród pozostałych ekspozycji znalazły się m.in.:
 
„Dzieci z Przemysłowej” - niemiecki obóz w Łodzi (1942-1945) - opowieść o najmłodszych ofiarach niemieckiego obozu pracy w Łodzi, przygotowana przez łódzki IPN, Miasto ruin - miasto nadziei. Gdańsk zniszczony - Gdańsk odrodzony - wystawa w technice 3D pokazująca odbudowę miasta po wojnie.

Od czterech kultur do monokultury. Kalendarium Łodzi 1939-1989 - wystawa przedstawia kalendarium historii miasta w okresie panowania dwóch totalitarnych systemów: nazizmu i komunizmu.

Jarocin w obiektywie bezpieki - wystawa poświęcona historii festiwalu rockowego widzianej z perspektywy materiałów zgromadzonych przez Służbę Bezpieczeństwa.

Edukacja, strefy i atrakcje Kongresu
 
W czasie Kongresu historia ożywała na wiele sposobów - poprzez warsztaty, gry, rekonstrukcje i spotkania z ekspertami. Wydarzenie było przestrzenią, w której dzieci, młodzież i dorośli mogli odkrywać dzieje Polski XX wieku w sposób angażujący i pełen emocji.
 
Dla uczniów przygotowano warsztaty, m.in. Mój rówieśnik, Śledztwo katyńskie, Szyfry wojny czy Bitwa o Monte Cassino 1944. Czy Polacy zdecydowali o zwycięstwie? - zajęcia łączące historię z elementami zabawy i pracy zespołowej. Dużym zainteresowaniem cieszył się także teatr edukacyjny, w którym uczniowie oglądali spektakle Miś Wojtek i Solidarność - opowieści o odwadze, przyjaźni i drodze do wolności.
 
Kongres Przyszłości Narodowej w Łodzi potwierdził, że o historii można mówić w sposób ciekawy i angażujący. Był okazją do wymiany doświadczeń i refleksji nad tym, jak skutecznie uczyć o przeszłości i budować świadomość historyczną młodego pokolenia. Chcemy, by to wydarzenie nie tylko popularyzowało wiedzę, lecz także pomagało rozwijać poczucie odpowiedzialności za pamięć o wydarzeniach, które ukształtowały współczesną Polskę.
 
Kongres Przyszłości Narodowej został objęty patronatem honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Karola Nawrockiego.
 
https://lodz.ipn.gov.pl/pl6/ipn-w-lodzi/231813,Kongres-Przyszlosci-Narodowej-juz-za-nami.html