Urodził się 11 sierpnia 1892 r. w majątku Błonie (ob. Krośniewice) koło Kutna. W młodości Władysław Albert Anders studiował mechanikę na Politechnice w Rydze w latach 1911–1914. gdzie prężnie działała korporacja akademicka Arkonia, której celem m.in. było krzewienie patriotyzmu i godności osobistej. Władysław Anders był jednym z członków Arkonii i żywo angażował się w jej pracę.
Order św. Jerzego
W 1913 r. w okresie studiów rozpoczał służbe w wojsku rosyjskim jako kawalerzysta. Odbył trzymiesięczne ćwiczenia w 19 Pułku Huzarów w Rydze i brał udział w międzynarodowych zawodach jeździeckich. Brał udział w I wojnie światowej i został odznaczoczony Krzyżem św. Jerzego.
Władysław Anders w okresie studiów na Politechnice w Rydze, ok. 1912 r.
Łotewskie Archiwum Państwowe w Rydze.
Ułan na Ecole superieure de guerre
W 1917 r. przeszedł do I Korpusu Polskiego, uczestniczył w formowaniu I Pułku Ułanów Krechowieckich. w 1918 r. W powstaniu wielkopolskim pełnił funkcję szefa sztabu Armii Wielkopolskiej, a następnie dowódcy 15 pułku Ułanów Poznańskich podczas wojny polsko-bolszewickiej. W latach 1921-1924 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu (Ecole superieure de guerre), otrzymał awans do stopnia pułkownika.
Władysław Anders, jako znakomity jeździec, wraz ze swoją ekipą odniósł zwycięstwo w międzynarodowych zawodach hippicznych w Nicei. W 1926 r. podczas zamachu majowego opowiedział się po stronie rządowej. Nie stanęło to jednak na jego drodze do dalszej wojskowej kariery. W 1934 r. został awansowany do stopnia generała brygady, aby w 1937 r. stanąć na czele Nowogródzkiej Brygady Kawalerii.
Z Łubianki na dowódcę Armii Polskiej
W czasie wojny obronnej 1939 r. walczył m.in. pod Tomaszowem, a 29 września 1939 r. został pojmany przez Sowietów i trafił do więzienia najpierw we Lwowie, a następnie na Łubiankę w Moskwie. Po ataku wojsk III Rzeszy na Związek Radziecki i podpisaniu układu Sikorski-Majski, w dniu 4 sierpnia 1941 r. gen. Anders został zwolniony z sowieckiego więzienia i kilka dni później otrzymał na stanowisko dowódcy Armii Polskiej w ZSRR i generała dywizji. Formację zwaną później Armią Andersa utworzono na podstawie tzw. amnestii dla obywateli polskich przebywających w więzieniach i obozach na terenie ZSRR. Oddziały weszły w skład Polskich Sił Zbrojnych i podlegały rządowi RP na uchodźctwie.
Morale - broń pod Monte Cassino
Od marca do końca sierpnia 1942 r. polskie oddziały przetransportowano do Iranu, a 12 września gen. Anders został dowódcą Armii Polskiej na Wschodzie. Później utworzony przez niego 2 Korpus Polski dotarł do Włoch, gdzie brał udział w kampanii włoskiej – polscy żołnierze zdobyli Monte Cassino (18.05.1944) i brali udział w bitwie o Ankonę (18.06-18.07.1944).
Bez polskiego obywatelstwa
Po zakończeniu II wojny światowej gen. Anders pozostał na emigracji. We wrześniu 1946 r. Prezydent RP Władysław Raczkiewicz mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i Naczelnym Wodzem. Jednocześnie w Polsce komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił go obywatelstwa polskiego. Uchylenie tej decyzji nastąpiło dopiero w 1989 r. W środowisku emigracji Władysław Anders zajmował stanowisko opozycyjne wobec Prezydenta RP Augusta Zaleskiego, wchodząc w 1954 r. w skład Rady Trzech.
W czasie wojny znany był jego ostry spór z premierem Władysławem Sikorskim, co rzutowało także na relacje w powojennym środowisku polskim w Londynie. Przez lata aktywnie działał w kręgach emigracji i na rzecz uwolnienia Polaków przebywających w łagrach.
Zmarł 12 maja 1970 r. w Londynie, jednak zgodnie z ostatnią wolą został pochowany na cmentarzu wojennym na Monte Cassino wśród polskich żołnierzy.
mb. /zb/ BEB
© PowiemPolsce.pl
12.08.2022 / 00:00
