Urodził się 25 stycznia 1913 r. w Warszawie i chociaż muzyka interesowała go od najwcześniejszych lat, to jako pierwszy kierunek studiów wybrał matematykę na Uniwersytecie Warszawskim (1931-33). Dopiero później ukończył studia pianistyczne i kompozytorskie (1936-1937). 

„Warszawska Jesień”

Po 1945 r. rozpoczął pracę w Polskim Radiu, działał w Związku Kompozytorów Polskich, komponował muzykę teatralną, piosenki i utwory taneczne (fokstroty, walce, tanga). Od 1956 r. związany był z Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, jednym z najważniejszych tego typu wydarzeń muzycznych na świecie. Podczas festiwalu wykonana została „Muzyka żałobna” (1958) – utwór, który przyniósł mu międzynarodową sławę oraz pierwsze miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959). Ponownie tę nagrodę otrzymał za „Gry weneckie” (1962), „Trzy poematy Henri Michaux” (1964) oraz „II Symfonię” (1968). 

 

Kariera międzynarodowa

Nie związał się na stałe z żadną uczelnią muzyczną. W 1963 r. rozpoczął działalność dyrygencką i skoncentrował się na własnych utworach. Pisał także rozprawy z teorii muzyki, prowadził wykłady i kursy kompozytorskie, jako juror uczestniczył w różnych konkursach i międzynarodowych festiwalach. Muzykolodzy określają jego styl jako innowacyjny, łączący tradycję z nowoczesnością oraz intelekt z emocjami. Wyróżniają kilka okresów w jego twórczości, począwszy od wczesnych utworów w nurcie neoklasycznym. Charakterystyczny dla Lutosławskiego był aleatoryzm kontrolowany, polegający na wprowadzeniu elementu przypadku w strukturę rytmiczną i jednoczesnym zachowaniu wysokości dźwięków. Po raz pierwszy zastosował aleatoryzm w utworze „Gry weneckie” (1961).