Wybierz kontynent

Józef Haller - Błękitna Armia

Dowódca II Brygady Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji w czasie I wojny światowej. Dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem, gdy na mocy traktatu wersalskiego odzyskaliśmy dostęp do morza.

Jozef Haller Fot. NAC

Pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach, jego dziadek brał udział w powstaniu listopadowym, a ojciec – w styczniowym. Urodził się 13 sierpnia 1873 r. w Jurczycach pod Krakowem, ale w 1882 r. rodzina przeniosła się do Lwowa. Na studia wyjechał do Wiednia, gdzie uczył się na Wydziale Artylerii Akademii Technicznej i w 1895 r. rozpoczął służbę w armii austro-węgierskiej. Z niejasnych przyczyn odszedł z wojska osiągnąwszy stopień kapitana i od 1911 r. zaczął prowadzić szkolenia dla młodzieży w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” oraz zaangażował się w ruch skautowy i przekształcenie go w harcerstwo. Organizował także tajne kursy żołnierskie dla polskiej młodzieży.

 

Wierność cesarzowi Niemiec.

Do służby wojskowej powrócił po wybuchu I wojny światowej. Współorganizował Legiony Polskie przy armii austro-węgierskiej. W 1915 r. przebywał na kilkumiesięcznej rehabilitacji po poważnym wypadku samochodowym, jednak już w lipcu 1916 r. objął dowództwo II Brygady Legionów. Rok później, podczas tzw. kryzysu przysięgowego, wraz ze swoimi żołnierzami złożył przysięgę na wierność cesarzowi Niemiec Wilhelmowi II. W tym czasie większość żołnierzy I i III Brygady, związanej z Józefem Piłsudskim, odmówiło przysięgi i wszyscy zostali internowani. Po podpisaniu pokojowego traktatu brzeskiego (9.02.1918) między państwami centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową, Haller, który nie zgadzał się z jego postanowieniami (przekazanie URL ziemi chełmskiej), przebił się z żołnierzami do Ukrainy. W kwietniu 1918 r. otrzymał nominację generalską, w maju przegrał bitwę pod Kaniowem i po rozbiciu jego oddziałów przez wojska niemieckie przedostał się do Francji.

 

Błękitna Armia

Kiedy we Francji zaczęła formować się polska armia, Haller wszedł w skład Komitetu Narodowego Polski. Oddziały składały się z Polaków służących wcześniej w wojsku francuskim, armii austro-węgierskiej i niemieckiej oraz Polonii z USA i Brazylii. Z powodu niebieskich mundurów zaczęto ich nazywać Błękitną Armią. W październiku 1918 r. Haller objął w niej dowództwo i walczył z Niemcami w Wogezach i Szampanii. W kwietniu 1919 r. uzbrojone (nowoczesna broń, samoloty i czołgi Renault FT-17) polskie oddziały przekroczyły polską granicę i przybyły do Warszawy. 

  

Zaślubiny Polski z morzem. Obraz Wojciecha Kossaka z 1931 r.
Domena publiczna

 

Zaślubiny Polski z Bałtykiem

Jesienią 1919 r. Haller objął dowództwo Frontu Pomorskiego, który w pokojowy sposób miał  zająć Pomorze, przyznane Polsce na mocy ustaleń traktatu wersalskiego. Polskie oddziały rozpoczęły od przejęcia Torunia, a 10 lutego 1920 r. dotarły nad morze, gdzie w Pucku generał Haller dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem. Przed uroczystością Polacy z Gdańska ofiarowali mu dwa platynowe pierścienie. Odbyła się także msza dziękczynna, a na brzegu ustawiono pamiątkowy słup z orłem Jagiellonów i napisem: „Roku Pańskiego 1920, 10 lutego Wojsko Polskie z generałem Józefem Hallerem na czele objęło na wieczne posiadanie polskie morze”.

  

Od niepodległości do emigracji

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Haller objął stanowisko Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej, a podczas Bitwy Warszawskiej w 1920 r. dowodził Frontem Północnym. W dwudziestoleciu międzywojennym przewodniczył Związkowi Harcerstwa Polskiego i pełnił funkcję prezesa Polskiego Czerwonego Krzyża. Był także posłem Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej (1922-1923), a po zamachu majowym 1926 r., któremu był przeciwny, odszedł ze służby wojskowej. Później współorganizował opozycyjny wobec sanacji Front Morges i kierował chadeckim Stronnictwem Pracy (1936-1939). Po II wojnie światowej pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 4 czerwca 1960 r. w Londynie. Z inicjatywy harcerzy jego prochy sprowadzono do Polski w 1993 r. i złożono w krypcie kościoła garnizonowego w Krakowie.

MB, JP. BEB

© PowiemPolsce.pl Redaktor

Zobacz więcej

Powiązane wydarzenia

1873-08-13

W Jurczycach pod Krakowem urodził się Józef Haller, generał, dowódca II Brygady Legionów Polskich (od 1916) i Armii Polskiej we Francji (1918-1919), Generalny Inspektor Armii Ochotniczej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem, gdy na mocy traktatu wersalskiego odzyskaliśmy dostęp do morza.

Jurczyce (małopolskie, Polska)

152. rocznica

1960-06-04

W Londynie zmarł Józef Haller, generał, dowódca II Brygady Legionów Polskich (od 1916) i Armii Polskiej we Francji (1918-1919), Generalny Inspektor Armii Ochotniczej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem, gdy na mocy traktatu wersalskiego odzyskaliśmy dostęp do morza.

Londyn (Wielki Londyn, Wielka Brytania)

65. rocznica

Jurczyce (małopolskie, Polska)

Miejsca Polaków na świecie

Miejsca Polaków na świecie

Zapisz się do newslettera

Jesteś tutaj