Urodził się 29 września 1747 r. w Będominie. Kształcił się w zawodzie prawnika i bardzo wcześnie zaangażował w sprawy polityczne. W 1764 r. brał udział w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, a w latach 1767-1768 uczestniczył w Sejmie repninowskim (od nazwiska Nikołaja Repnina, ambasadora Rosji w Warszawie), na którym potępił carską politykę. Odważne wystąpienie skutkowało ucieczką z Warszawy, jednak nie zaprzestał działalności i wziął udział w konfederacji barskiej (1768-1772).

Dwa lata później studiował prawo, nauki przyrodnicze i filozofię na uniwersytecie w Lejdzie pod nazwiskiem Josephus Enkler, ale wrócił do Polski po pierwszym rozbiorze (1772).

 

Kodeks praw

Od 1775 r. był szambelanem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i wizytatorem szkół na Wileńszczyźnie. W tym czasie opracował kodeks praw, w którym krytykował ustrój w kraju i postulował reformy, włącznie z rewolucyjnym wówczas wyzwoleniem chłopów i zniesieniem pańszczyzny („Listy patriotyczne do Jaśnie Wielmożnego eks-kanclerza Zamoyskiego, prawa układającego, pisane”, 1777-1778). W 1780 r. zamieszkał w Manieczkach, gdzie pisał utwory teatralne i libretta operowe. W czasie Sejmu Czteroletniego przygotowywał projekt kodyfikacji prawa cywilnego, karnego i procesowego, tzw. Kodeks Stanisława Augusta.

 

Legiony Polskie

W 1794 r. podczas insurekcji warszawskiej bronił Jana Henryka Dąbrowskiego przed oskarżeniami o zdradę po jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej. Był także autorem apelu Tadeusza Kościuszki do mieszkańców Wielkopolski o przyłączenie się do powstania. Po upadku insurekcji emigrował do Paryża, gdzie wraz z generałem Dąbrowskim skutecznie zabiegali o utworzenie Legionów Polskich (1797).

Niektórzy badacze uważają, że widok polskich żołnierzy w legionowych mundurach we włoskiej paradzie z lipca 1797 r. z okazji powstania Republiki Cisalpińskiej, był impulsem do napisania pieśni zaczynającej się od słów „Jeszcze Polska nie umarła”. Utwór szybko zyskał popularność i był śpiewany podczas kolejnych powstań narodowych i ważnych wydarzeń w historii Polski. Od 1927 r. jest oficjalnym hymnem Polski jako Mazurek Dąbrowskiego.

 

Ostatnie lata

Od 1807 r. Wybicki z polecenia Napoleona pracował w Komisji Rządzącej Księstwa Warszawskiego, a po klęsce Francuzów zamieszkał w Manieczkach. W ostatnich latach życia został prezesem Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego (1817-1820) oraz uczestniczył w opracowywaniu prawa karnego i cywilnego, tzw. Deputacji Prawodawczej. Zmarł 10 marca 1822 r. w Manieczkach. Od 1978 r. w Będominie działa Muzeum Hymnu Narodowego.