- Przeciętny Europejczyk czy Europejka co roku kupuje około 26 kg ubrań z czego z czego pozbywa się ok. 11 kg tekstyliów. Szacuje się, że obecnie w Unii Europejskiej tylko 22% odpadów tekstylnych jest zbieranych selektywnie do ponownego wykorzystania lub recyklingu, a tylko 1% odzieży poddaje się recyklingowi na nowe ubrania - – mówi o problemie Anita Sowińska, wiceministra Klimatu i Środowiska, która wzięła udział we wtorek w spotkaniu prasowym w Urzędzie Miasta Częstochowy. - Niestety przemysł tekstylny ma negatywny wpływ na środowisko, np. wyprodukowanie jednego t-shirta to zużycie 2700 litrów wody. To są również: emisje CO2, środki chemiczne, nawozy, pestycydy czy też mikroplastiki, które powstają podczas produkcji tekstyliów i przedostają się do środowiska np. podczas ich prania (...). Oczywiście każda i każdy z nas może coś zrobić, by zminimalizować ten negatywny wpływ na środowisko, np. rezygnując z kupowania ubrań słabej jakości, które po kilku praniach nadają się już tylko do wyrzucenia. Stawiajmy na takie, które przetrwają latami i którymi będziemy mogli podzielić się z innymi w ramach drugiego obiegu. Warto kupować rzeczy używane, ja również to robię. Za naszymi indywidualnymi, codziennymi wyborami oraz gospodarowaniem odpadami tekstyliów podąża również legislacja, ponieważ nie zmienimy stanu rzeczy bez systemowych zmian.

Już od 1 stycznia 2025 r. każda gmina będzie miała obowiązek selektywnego zbierania tekstyliów i minimum, jakie powinna zapewnić to zbiórka w PSZOK-ach (art. 14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz innych ustaw (Dz. U. poz. 1579).

W ocenie Anety Sowińskiej Częstochowa idzie o krok dalej, realizując pomysł z odbiorem tekstyliów z domów mieszkańców. Podkreśla jednocześnie, że na poziomie UE wypracowywane są też przepisy dotyczące Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenckiej, by producent tekstyliów odpowiadał finansowo za swój produkt na każdym etapie „życia” produktu, a więc również w momencie, gdy stanie się odpadem (np. pokrywając koszty zbierania i przetwarzania).
 
Od 8 października tekstylia, odzież czy obuwie oddamy w Częstochowie łatwo, bez kłopotu, a co ważne dla naszego otoczenia i przyrody – w sposób ekologiczny. To odpowiedź miasta na wchodzącą od nowego roku zmianę prawa nakładającą na gminy ustawowy obowiązek segregacji odpadów tekstylnych i odzieży.

- Zauważyliśmy, że bardzo dobrze działają akcje, które powodują że mieszkaniec ma wygodniej, stąd pomysł odbioru niepotrzebnej odzieży z domów – wyjaśnia zastępca prezydenta Częstochowy Łukasz Kot. - To wyjątkowa usługa w skali kraju, bo będzie bezpłatna dla mieszkańca i bezpłatna dla miasta. Mamy nadzieję że będzie się samofinansować z tego, co uda się pozyskać w ramach zbiórki.

Produkty będą odbierane prosto z naszych mieszkań w workach dostarczanych przez firmę Stala Group. Nie trzeba będzie ich wynosić do osiedlowych śmietników czy przed posesje. Dzięki temu worki nie będą narażone na rozerwanie, a ich zawartość – na rozrzucenie. Same worki też są przyjazne dla środowiska, bowiem wykonane są z materiałów z recyklingu i są wielokrotnego użytku.
Można oddawać odzież (w tym wierzchnią: kurtki i płaszcze), obuwie, ale i ręczniki, koce oraz firany. Rzeczy te mogą być nowe bądź używane, ale w dobrym stanie – suche, czyste, kompletne. Jeśli ich niewielki stopień zużycia na to pozwoli, będą mogły posłużyć także instytucjom charytatywnym dla realizowania ich pomocowych celów.

Tekstylia mogą oddawać tylko osoby pełnoletnie. Najpierw trzeba się zgłosić do partnera –  telefonicznie pod nr 536 322 005 bądź mailem na adres tekstylia@stalagroup.pl.
Zgłoszenia będą przyjmowane od poniedziałku do piątku w godz. 7–15. Jeśli mieszkamy w budynku wielorodzinnym, zgłoszenia można dokonać nie tylko u partnera, ale i poprzez spółdzielnię (lub np. wspólnotę mieszkaniową), która wyda nam stosowny worek. Tekstylia odbierane będą z mieszkań od poniedziałku do piątku w godz. 6–18.

Poza tym od 1 stycznia 2025 r. zużyte i niepotrzebne tekstylia oraz odzież będzie można oddać w miejskim Punkcie Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK), który prowadzi Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne sp. z o.o. w Sobuczynie.

Pełny regulamin odbioru tekstyliów z domu udostępnia Stala Group (dotychczas świadcząca dla Miasta usługę nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego). Ze strony samorządu organizacją będzie zajmować się Centrum Usług Komunalnych (CUK).
O wprowadzeniu nowej usługi zostali już we wrześniu poinformowani zarządcy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.
Zapoznali się wtedy też z innymi nowymi inicjatywami CUK – aplikacją do zbiorczego zgłaszania potrzeby odbioru odpadów budowlanych, rozbiórkowych oraz wielkogabarytowych, a także zachętą do staranniejszego gromadzenia bioodpadów w udostępnianych za darmo pojemnikach dla gospodarstw domowych.

Nowa usługa – związana z następną kategorią odpadów wymagających ,,szczególnego” traktowania – jest kolejnym działaniem miejskiego samorządu mającym poprawić efektywność selektywnego gospodarowania odpadami.

W Częstochowie takich działań – organizacyjnych oraz (co nie mniej ważne) edukacyjnych –  tylko w ostatnich latach można naliczyć sporo. Zaangażowane w nie są przeróżne podmioty – od działających bezpośrednio na polu ochrony środowiska i gospodarki odpadami (Centrum Usług Komunalnych, Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa UM) po oświatę prowadzącą edukację ekologiczną już od przedszkola. Miasto może w tym liczyć na partnerów zarówno ze strony biznesu, jak i ,,trzeciego sektora”.

ZBIÓRKI ELEKTROODPADÓW

28 łatwo rzucających się w oczy, czerwonych pojemników na zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zostało rozmieszczonych w różnych punktach miasta w 2020 roku. W pojemnikach mieści się zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny mniejszych i średnich gabarytów oraz zużyte baterie. To efekt dołączenia miasta – w ramach działań Centrum Usług Komunalnych – do grona partnerów projektu „Elektryczne Śmieci” realizowanego przez MB Recycling, Fundację Odzyskaj Środowisko i organizację odzysku Auraeko. W kwestii elektroodpadów o większych gabarytach Miasto podpowiada swoim mieszkankom i mieszkańcom kilka dostępnych, już sprawdzonych rozwiązań. Sprzęt taki można bezpłatnie przekazać do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, można też zgłosić zapotrzebowanie na bezpośredni odbiór starych urządzeń. Działa też Mobilny Punkt Zbierania Odpadów Problemowych, który objeżdża wszystkie dzielnice według publikowanego harmonogramu. CUK wraz z firmami-partnerami organizuje również dodatkowe, nieodpłatne zbiórki – np. kompletnego sprzętu AGD i RTV – od mieszkańców, przedsiębiorców i instytucji. Obecnie trwają prace nad tym, aby system zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego za pośrednictwem czerwonych pojemników był jeszcze bardziej efektywny. Przeprowadzana zmiana systemu ma zapewnić większą wydajność, lepszą kontrolę nad procesem zbiórek (w tym większy porządek wokół pojemników) oraz bardziej przejrzysty system zarządzania zasobami.

Jeżeli chodzi o uzyskane przez firmy współpracujące z miastem w zakresie odbioru zużytego sprzętu elektronicznego  poziomy recyklingu to w minionym roku Stala Group na blisko 191 ton odebranych odpadów komunalnych do ponownego użycia i recyklingu przekazała ponad 184,5 tony, a  MB Recycling na 63,7 tony odebrane, do recyklingu przekazał 52,3 tony.
Jak się okazuje zbiórka elektrośmieci od mieszkańców w tym roku mocno się rozwinęła.
- Jesteśmy pewni, że w tym roku przekroczymy 500 ton zebranego zużytego sprzętu elektronicznego z terenu samego Miasta Częstochowy – zapowiada Piotr Stala, dyrektor zarządzający w Stala Group.

KONIECZNOŚĆ SELEKCJI, POŻYTKI Z ODZYSKU

Częstochowa prowadzi też okresowe akcje mające zwrócić uwagę na konieczność selektywnego zbierania odpadów różnych kategorii. Np. pod koniec okresu świąteczno-noworocznego przy okazji odbioru odpadów biodegradowalnych można także pozbywać się bożonarodzeniowych choinek.
W okresie jesiennym Centrum Usług Komunalnych regularnie przypomina, jak właściwie postępować z licznymi o tej porze ,,zielonymi” odpadami, liśćmi i gałęziami gromadzącymi się na prywatnych posesjach.  

W Częstochowie dzieci uczą się jak należy obchodzić się z odpadami. Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne (CzPK) organizowało konkursy np. tworzenia ozdób z materiałów nadających się do recyklingu – w tym tkanin i plastiku – nawet dla przedszkoli i dzieci ze szkół podstawowych. Lokalna firma Stala Group – wraz z CUK – zachęca najmłodszych do ,,Wielkiej zbiórki elektroodpadów” poprzez konkurs o takiej nazwie. Szkoły, których wychowanki i wychowankowie wykazują się największym zapałem, a przez to i wynikami w zbieraniu odpadów elektrycznych i elektronicznych, otrzymują nagrody.
CzPK w partnerstwie m.in. z lokalnymi NGO-sami propagowało też ideę ploggingu – rekreacji połączonej ze sprzątaniem , np. w miejskich parkach.

Jedna z dwóch przyznanych Częstochowie w 2020 roku nagród ogólnopolskiego badania „Miasto z Klimatem” dotyczyła właśnie odpadów zbieranych selektywnie. Celem prowadzonego pod egidą  Ministerstwa Klimatu i Środowiska badania było wspieranie proklimatycznej i ekologicznej transformacji polskich miast. Przeanalizowano ich postęp w różnych sferach polityki klimatycznej, wyłaniając te ośrodki, które odnotowały najbardziej znaczące osiągnięcia w przeciągu kilku lat i mogą stanowić inspirację dla innych samorządów. Na polu selektywnie zbieranych odpadów postęp Częstochowy był największy w grupie miast o zbliżonej wielkości. Bazując na danych GUS ustalono, że Częstochowa w ciągu zaledwie jednego roku (2017-2018) osiągnęła w kwestii selektywnej zbiórki postęp w wysokości ponad 43 %.

„Re!Generacja” to duży kampania promująca odzysk surowców wtórnych, wspierający funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami. Realizuje go koncern TetraPak, producent opakowań na płyny. Elementem projektu w 2022 r. była rywalizacja miast w zakresie selektywnej zbiórki i recyklingu kartonów po płynnej żywności w przeliczeniu na mieszkankę/mieszkańca. Częstochowa wypadła w tym współzawodnictwie bardzo dobrze, bo zajęła wysokie, 2. miejsce.
Nagroda, jaka przypadła naszemu miastu,  to ścieżka edukacyjna z planszami informacyjnymi na temat zbierania i przetwarzania opakowań TetraPak.  

W 1. edycji programu Polska Stolica Recyklingu w 2023 r. Częstochowa – za pośrednictwem miejskich placówek oświatowych – zebrała 53 tys. kg elektroodpadów. Taki wynik zapewnił Miastu „Bon na elektryczny las” od Fundacji Odzyskaj Środowisko – czyli niemal 600 drzewnych sadzonek, z których część zasadzono m.in. wspólnie z młodzieżą szkolną i przedszkolakami, fundując im w ten sposób plenerową lekcję recyklingu i dbania o bioróżnorodność w warunkach miejskiego ekosystemu. W 2. edycji programu – w którą zaangażowany był też InPost – szkoły i inne instytucje gromadziły punkty za ,,EKOzwroty” w postaci nie tylko sprzętu elektronicznego, ale i nadających się do ponownego wykorzystania  tekstyliów, obuwia, książek i zabawek. Młodzieży z częstochowskiego Zespołu Szkół Technicznych poszło tak dobrze, że na szkolne konto trafiło 20 tys. zł za najwyższą lokatę w kategorii ,,elektronika”.

M.in. na podstawie informacji z Centrum Usług Komunalnych.