Podczas 55. Rybnickich Dni Literatury, w sobotę, odbyło się wręczenie nagrody "Juliusz". Dziewiątym laureatem nagrody został Rafał Księżyk za biografię pt. "Śnialnia. Śląski underground" .

"Rafał Księżyk w +Śnialni+ przybliżył nam niezwykłe środowisko, ludzi kreujących z akademii snu i jawy. Biografia ta wielu po raz pierwszy coś powie o tym cudzie z Piastowskiej 1" - powiedział w laudacji członek kapituły i inicjator nagrody prof. Zbigniew Kadłubek.

Książka opowiada historię Urszuli Broll, Antoniego Halora, Zygmunta Stuchlika, Andrzeja Urbanowicza i Henryka Wańka, którzy wymknęli się do Śnialni z realiów PRL-u. W latach sześćdziesiątych XX wieku stworzyli przy ulicy Piastowskiej 1 w Katowicach legendarną Pracownię, która przetrwała sześć dekad. Najpierw kusiła duchowością, a po 1989 roku – ekscesem, testując granice odzyskanej wolności.

"Napisałem tę książkę dla nich, dla pamięci tych ludzi. Uważam, że oni cały czas są trochę źle obecni zarówno w polskiej kulturze, jak i na gruncie polskiej sztuki są zmarginalizowani. Doceniając to, co oni zrobili, czując, że impulsy z tego kręgu wciąż są aktywne, chciałem te postacie szerzej utrwalić i rozpowszechnić" - powiedział PAP laureat Rafał Księżyk.

W tym roku nominację do nagrody "Juliusz" uzyskały książki: "Ptaki krzyczą nieustannie. Historia Gunthera Niethammera, esesmana i ornitologa z Auschwitz" Beaty Dżon oraz Michała Olszewskiego, "Babel. Człowiek bez losu" Aleksandra Kaczorowskiego, "Urban. Biografia" Doroty Karaś oraz Marka Sterlingowa, a także "Przybyszewska/Pająkówna. Głuchy krzyk. Portret podwójny" Anny Kaszuby-Dębskiej.

Górnośląska Nagroda Literacka "Juliusz" to wyróżnienie ustanowione przez Prezydenta Rybnika. W trzech pierwszych edycjach wyróżniano najlepsze polskie książki, wyłonione spośród publikacji literackich danego roku. Od 2019 r. nagroda jest przyznawana za najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim.

Zgodnie z regulaminem nagrody, zwyciężyć może tylko jedna książka, za którą jej autor otrzymuje statuetkę oraz nagrodę pieniężną w wysokości 50 tys. zł. Fundatorem przyznawanej od 2016 roku nagrody jest prezydent Rybnika.

Kapitułę konkursu w tym roku tworzyli: Ewa Niewiadomska (szefowa redakcji kultury w Polskim Radio Katowice), prof. Tadeusz Sławek (były rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), prof. Zbigniew Kadłubek (tłumacz i komparatysta), Bernadetta Darska (krytyczka literacka), Anna Arno (pisarka) oraz Agata Passent (felietonistka) .

Dotychczas nagrodę otrzymały książki: "Kobro. Skok w przestrzeń" autorstwa Małgorzaty Czyńskiej (2016), "Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia" Moniki Muskały (2017), "Dar meneli" Roberta Rybickiego (2018), "Ota Pavel. Pod powierzchnią" Aleksandra Kaczorowskiego (2019), "Jaremianka. Biografia" Agnieszki Daukszy (2020), "Nasza pani z Ravensbrück" Marty Grzywacz, "Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana" Artura Domosławskiego (2021) oraz ubiegłoroczny "Kopernik. Rewolucje" Wojciecha Orlińskiego.

Patronem przyznawanej przez prezydenta Rybnika nagrody jest żyjący w XIX wieku Juliusz Roger – niemiecki lekarz sprowadzony na Górny Śląsk w czasie pustoszącej ten region epidemii cholery. Dzięki jego staraniom udało się wkrótce poprawić stan opieki zdrowotnej. W wolnym czasie Roger zbierał i wydał drukiem śląskie pieśni ludowe (546 utworów). Z zamiłowania był też przyrodnikiem i entomologiem.

W ramach tegorocznych Rybnickich Dni Literatury zaplanowano kilkanaście wydarzeń, w tym spotkania autorskie i warsztaty literackie, imprezy muzyczne oraz spektakle teatralne. (PAP)

autorka: Julia Szymańska