Urodził się 17 września 1920 r. w Wołkowysku (obecnie teren Białorusi) i po ukończeniu nauki w rodzinnym mieście, rozpoczął służbę wojskową w Grodnie. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. i dostał się do niewoli radzieckiej, z której uciekł i przedostał się na teren okupowanej Polski. Zaangażował się w działalność konspiracyjną Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej w wywiadzie oraz strukturach w Puławach. Po dekonspiracji w 1942 r. został dowódcą oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie. Na początku 1944 r. jako instruktor wyszkolenia w konspiracyjnej podchorążówce dołączył do batalionu do zadań specjalnych AK „Parasol”.

 

W Warszawie Janusz Brochwicz-Lewiński, pseudonim „Gryf”, kierował m.in. słynną akcją na aptekę Wendego, znajdującą się przy Krakowskim Przedmieściu 55, w pobliżu urzędów i oddziałów niemieckich. „Gryf” dostał się do środka mówiąc po niemiecku wczesnym rankiem 10 lipca 1944 r. Razem z kolegami z oddziału wywieźli ciężarówką lekarstwa i środki opatrunkowe przeznaczone dla niemieckich szpitali polowych, które później zostały wykorzystane w Powstaniu.

 

W pierwszych dniach Powstania Warszawskiego (1944) dowodził obroną pałacyku Michlera przy ul. Wolskiej 40 na Woli, który to znajdował się na drodze natarcia głównych sił niemieckich atakujących Warszawę od strony dzielnic Ochota i Wola. Podczas pięciodniowych walk powstała słynna powstańcza piosenka „Pałacyk Michla”, napisana przez jednego z żołnierzy Józefa „Ziutka” Szczepańskiego. Oddział Brochwicza-Lewińskiego kilkukrotnie odpierał ataki wroga wspieranego jednostkami pancernymi. Powstańcy wycofali się ze swoich pozycji przy ul. Wolskiej 5 sierpnia, a „Gryf” został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

 

Trzy dni później został ciężko ranny w szczękę, co wyeliminowało go z dalszych walk. Po upadku Powstania Warszawskiego znalazł się w obozie przejściowym Lamsdorf (Łambinowice) i obozie Murnau w Bawarii, skąd po wyzwoleniu przez wojska amerykańskie (1945) trafił do szpitala. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do armii i służył w wojskach lądowych Brytyjskich Sił Zbrojnych oraz w Secret Intelligence Service.

 

W Polsce zamieszkał w 2002 r. i aktywnie uczestniczył w życiu środowiska kombatanckiego. Zmarł 5 stycznia 2017 r. w Warszawie. Pośmiertnie został mianowany generałem dywizji i pochowany w Alei Zasłużonych na wojskowym cmentarzu powązkowskim.

m.b.